Koronavirüs Şubat ayı sonlarında Batı ülkelerine yayılmadan önce, dünyanın dikkati Davos Zirvesi’ne odaklanmıştı. 2020 yılı, dünyayı kurtarmak için üç ana konu içeriyordu: 1. yapay zeka, 2. iklim değişikliği ve 3. merkez bankası dijital para birimleri (MBDP). Virüs Batı bölgesine de yayıldıktan sonra banknotların ne kadar tehlikeli olabileceği fark edildi ve MBDP daha da sıcak bir konu haline geldi. Özellikle Amerika koronavirüs sebebiyle dijital doları ciddi bir şekilde masaya yatıran ülkelerden biri oldu.
Dijital para birimleriyle ilgili tartışmaların çoğu, bir MBDP’nin bir blokzincir gerektirip gerektirmediği etrafında odaklanmış olsa da, çoğu merkez bankası için bu ikincil bir sorundur. İngiltere Bankası yayımladığı belgede vurguladığı gibi bir MBDP tasarlamak, çok sayıda karmaşık ekonomik, teknik ve politika kararı almayı içerir. Bunlar arasında MBDP’yi kim kullanacağı en önemli karardır. Bu nedenle, öncelikle MBDP’nin ne olduğunu ve diğer para biçimlerinden ne gibi farklarının olduğunu anlamamız gerekir.
MBDP’ler iki ana içeriğe sahiptir; finansal kurumlar tarafından kullanılmak üzere tasarlanmış dijital bir para birimi olan toptan MBDP’ler ve bireyler, hane halkı ve şirketler tarafından kullanılmak üzere tasarlanmış perakende MBDP’ler. Toptan MBDP, finansal piyasalar ve para politikası açısından çok daha yararlı olsa da, perakende MBDP çok daha karmaşık ve ilginçtir. Halkın, merkez bankası tarafından çıkarılan risksiz bir para biçimine erişmeye devam etmesini sağlayabilir; bu, gelecekte nakit kullanımının azalması ve özel olarak çıkarılan yeni para biçimlerinin ödemelerde daha yaygın olarak kullanılması nedeniyle özellikle önemli olabilir.
Perakende bir MBDP banknotla aynı işlevi yerine getirir. Örneğin MBDP’ne sahip bir merkez bankası hala kağıt para yayınlıyorsa, merkez bankasından dijital paranızı kağıt para ile değiştirmesini isteyebilirsiniz.
Dünyadaki birçok merkez bankası MBDP’leri tasarlıyor ve test ediyor, ancak etkinlik ve uzun ömürlülüğü konusunda hala çok fazla tartışma mevcut. MBDP’lerin devletler ve halk için faydalarına kısaca değinecek olursak;
Sınır Ötesi Ödemeler ve Dijital Kimlik
Dijital para kimliği “dijitalleştirme” ile ilgilidir ve bu MBDP için de geçerlidir. Aslında, perakende MBDP’nin en büyük yararı, tutarlı, ulusal ve küresel bir internet tabanlı dijital kimlik altyapısının oluşturulmasını hızlandırmak olacaktır. Bu, bir kavram olarak perakende MBDP’nin eşler arası elektronik parayı görme vizyonunu sunmaya başlayacağı zamandır.
Amerika’da yaşadığınızı ve İngiltere’deki bir arkadaşınıza para gönderdiğinizi düşünün, Amerika’da ve İngiltere’de dijital kimliği yoktur. Bu sebeple İngiltere’deki bankanız parayı gönderdiğinizi doğrular, arkadaşınızın bankası da, paranın sahibi olduğunu doğrular. Sonra bankalar kendi e-tablolarını karşılaştırana kadar bekler ve sizi onay için bekletir. Son olarak, her iki banka da kendi komisyonunu alarak ve parayı arkadaşınıza gönderir. Bunun yerine, İngiltere Bankası ve Fed, kendi dijital para birimleri ve ilgili dijital kimlik altyapısı için paylaşılan bir veri standartları setine güvenecek olsaydı, kontroller tamamen otomatik hale getirilebilir, mutabakatlar ortadan kaldırılır ve sınır ötesi internet ile yapılan ödemeler anında, güvenilir ve ücretsiz olabilirdi.
Finansal İstikrar
Nakit ve rezervlerin aksine, perakende bir MBDP, bir merkez bankasının hane halkı ve küçük işletmeler için son çare kredi vermesine izin verecektir. Mali bir krizde bu, merkez bankasının şirketler yerine tüketicileri kefalet etmesine olanak tanıyacak ve bu da mega şirketlerin borçlanma eğilimini azaltacaktır. Bu da toplam ulusal borcu azaltacak ve finansal istikrarı artıracaktır.
