Travel Rule (Seyahat Kuralı) Nedir?

Kripto varlıkların hayatımıza girmesiyle birlikte finansal sistemde pek çok alışkanlık değişmektedir. Ancak bu yeni teknolojiler beraberinde bazı riskleri de getiriyor. Anonim işlemler, denetimsiz para transferleri ve regülasyon boşlukları. İşte tam da bu noktada “Travel Rule” yani “Seyahat Kuralı” devreye giriyor. Finansal işlemlerde şeffaflığı artırmak ve yasa dışı faaliyetleri engellemek amacıyla geliştirilen bu kural, özellikle kripto varlık borsalarının ve kullanıcıların dikkatini çekmeye başlamaktadır.

Travel Rule Ne Demektir?

“Travel Rule”, Türkçeye “Seyahat Kuralı” olarak çevrilebilir. Bu kuralın temel mantığı, bir finansal işlemin göndericisinden alıcısına kadar bazı bilgilerin “işlemle birlikte seyahat etmesi” gerektiğidir. Yani, bir kişi başka bir kişiye para gönderdiğinde bu işlemin kim tarafından yapıldığı, kime gönderildiği gibi detayların da işlemle birlikte aktarılması gerekir.

Kim Tarafından Ortaya Atıldı?

Travel Rule ilk kez, kara para aklama ve terör finansmanını engellemek için kurulan uluslararası bir kuruluş olan FATF (Financial Action Task Force) tarafından gündeme getirildi. 2019 yılında yayımlanan rehberle birlikte kripto varlık hizmet sağlayıcılarının (VASP) da bu kurala tabi olması gerektiği belirtildi.

Amacı ve Kapsamı Nedir?

Temel amaç, dijital finans dünyasında şeffaflığı sağlamak ve suç gelirlerinin aklanmasını önlemektir. Özellikle anonim ve sınır ötesi işlemlerin yaygın olduğu kripto varlık ekosisteminde bu tür regülasyonların önemi giderek artıyor.

Kripto Varlık Ekosisteminde Travel Rule’un Uygulanması

Kripto Varlıklar Neden Travel Rule Kapsamına Girdi?

Kripto varlıkların doğası gereği anonimlik sunması, yasa dışı faaliyetlerde kullanılmalarını kolaylaştırabiliyor. Bu yüzden FATF, kripto varlıkları da geleneksel finans kurumları gibi denetlenebilir hale getirmek amacıyla Travel Rule’u bu alana da uygulamaya karar verdi.

VASP Nedir?

VASP (Virtual Asset Service Provider), sanal varlık hizmet sağlayıcısı anlamına gelmektedir. Borsalar, cüzdan sağlayıcıları ve bazı platformlar bu tanıma girer. Travel Rule, bu hizmet sağlayıcıların müşterilerine ait kimlik bilgilerini, işlem gerçekleştirdikleri diğer hizmet sağlayıcılarla paylaşmasını zorunlu kılar.

Uygulama Şekli

Çoğunlukla 1.000 USD ve üzerindeki işlemler için geçerli olan bu kural kapsamında, işlemi yapan ve alıcı tarafın adı, soyadı ve bazı durumlarda adres bilgisi karşı tarafa aktarılır. Bu bilgi paylaşımı gizlilik esaslarına uygun şekilde şifreli protokoller aracılığıyla yapılmaktadır.

Travel Rule’a Uyum Süreci

Kripto Varlık Platformları ve Uyum Zorunluluğu

Dünya genelindeki regülatör kurumlar, platformlara bu kurala uyma zorunluluğu getiriyor. Uyum sağlamayan platformlar ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu da birçok platformun, kullanıcı bilgilerini güvenli bir şekilde paylaşmak üzere sistemlerini uygun hale getirmesine neden oldu.

Teknolojik Uyum Protokoller

Travel Rule’un uygulanabilmesi için geliştirilen teknolojik çözümler oldukça çeşitlidir. Bunların arasında TRISA, OpenVASP ve Shyft Network gibi protokoller öne çıkıyor. Bu yapılar, hem güvenli veri iletimi sağlıyor hem de taraflar arasında şeffaflık kuruyor.

Türkiye’de Travel Rule ve Regülasyonlar

MASAK ve Uyum Yükümlülükleri

Türkiye’de kripto varlık hizmet sağlayıcıları (KVHS), Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından belirlenen regülasyonlara tabidir. Özellikle kara para aklama ve terörizmin finansmanı gibi suçların önlenmesi amacıyla, 25 Şubat 2025 itibariyle Travel Rule’a paralel düzenlemeler resmi olarak yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda, kripto varlık transferlerinde hem gönderen hem de alıcıya ait bazı bilgilerin toplanması ve kayıt altına alınması zorunlu hale gelmiştir.

Türkiye’de Seyahat Kuralı Uygulaması

Yeni düzenlemelere göre, kripto varlık transferi yapmak isteyen kullanıcıların bazı bilgileri işlem öncesinde KVHS ile paylaşması zorunludur. Bu bilgiler şu şekildedir:

• Alıcı Bilgileri:
  
  • Alıcı gerçek kişi ise adı ve soyadı,
    
  • Alıcı tüzel kişi ise ticaret siciline kayıtlı unvanı,
    
  • Eğer alıcı tüzel kişiliği olmayan bir yapı ise tam adı paylaşılmalıdır.
    
• Gönderen Bilgileri:
  
  • Gönderenin cüzdan adresi,
    
  • Gönderenin kimliğini doğrulayan belgeler (örneğin kimlik kartı, pasaport veya vergi numarası).
    
    • Not: Bu bilgi, yalnızca 15.000 TL ve üzerindeki transferlerde zorunludur.
      

Bu yükümlülükler sayesinde, Türkiye’de faaliyet gösteren borsaların uluslararası regülasyonlara uyum sağlaması ve kullanıcı işlemlerinin şeffaf bir şekilde izlenebilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca, bu adımlar Türkiye’nin FATF uyumluluğu açısından olumlu bir sinyal vermesini de sağlamaktadır.

Travel Rule’un Getirdiği Fırsatlar ve Zorluklar

Fırsatlar

Travel Rule, kripto dünyasında güvenliğin artırılmasına katkı sağlar. Özellikle büyük yatırımcılar ve kurumsal oyuncular için daha güvenli bir işlem ortamı sunar. Ayrıca, regülasyonların artması kripto varlıkların daha geniş kabul görmesini kolaylaştırır.

Zorluklar

Bununla birlikte, bazı kullanıcılar için gizlilik kaybı anlamına gelebilir. Ayrıca, küçük ölçekli borsalar için bu teknik altyapıyı kurmak maliyetli ve zor olabilir. Kullanıcı verilerinin güvenli şekilde işlenmesi ve aktarılması da dikkat edilmesi gereken bir başka kritik başlıktır.

Travel Rule, kripto varlık dünyasında daha düzenli ve güvenli bir ortam yaratmayı hedefleyen önemli bir adımdır. Her ne kadar gizlilikle ilgili bazı tartışmaları beraberinde getirse de, regülasyonlarla birlikte gelen şeffaflık ve denetim, sektörün uzun vadeli büyümesi için vazgeçilmez hale gelmiştir. Hem bireysel kullanıcıların hem de hizmet sağlayıcıların bu dönüşüme ayak uydurması artık bir tercih değil, bir zorunluluktur.