Icrypex Hazine Uzmanı Helin ÇELİK kripto para YouTube kanalı Kripto Sözlük ile gerçekleştirdiği yayında, kripto para yatırımlarında dikkat edilmesi gerekenleri ve yatırımcıları bilişsel olarak etkileyen sebepleri değerlendirdi. ÇELİK’in maddeler altında değindiği bu sebeplerin öne çıkanlarını sizler için sıraladık.
1. Yatırım hakkında en iyiyi düşünmek
ÇELİK, bu madde ile yatırımcının risk ve beklentilerini zaman zaman yanlış kategorize edebildiğini belirtti. Bunun da yatırımcının kabul edebileceğinden daha fazla risk almasına sebep olduğuna değinen ÇELİK, “Yatırımımızı yapıp iyiyi umduğumuz ve pozitif olduğumuz, kar düşündüğümüz ve riski de hesaba katamadığımız için zararla sonuçlanma durumu gerçekleşebiliyor. Burada beklentiyle riskin uyuşmaması söz konusu olabiliyor, belki çok fazla pozisyon açıyoruz ve bu gibi durumlar yaşanabiliyor.” dedi.
Geçmiş Veriler Objektif Bir Şekilde Değerlendirilmeli
2. Algıda seçicilik
Helin ÇELİK, yatırımcıların önceki deneyimlerinden yola çıkarak geçmişte kayıp veya kazanç yaşadığı durumlarda aynı varyasyonla aynı beklentiye girmesinin mümkün olduğunu belirtiyor ve devam ediyor “Verileri arınmış bir şekilde değerlendirmemiz gerek. Deneyimlerimiz bir sonraki adımlarımızda çok etkin rol oynayabiliyor, tabii ki hatırlayacağız fakat verileri salt pozitif ve objektif bir şekilde değerlendirmemiz gerekiyor. Algıda seçicilik bütün yatırım kararlarımızı etkileyebilir ve yansıyabilir. Duygulardan arınmamız zor fakat imkansız değil.”
3. Sezgisellik
“Sezgisellik genelde bilinmezlik durumlarında ortaya çıkar. İnsanoğlu öngörüde bulunamadığı durumlarda kendi sezgileriyle hareket etmeye meyilli, bu tarih boyu böyle gelmiş. Sonunu bilmediğimiz bir durum var ve kendi sezgilerimizi devreye alıyoruz ister istemez. Bu davranışın yatırım açısından yansıması da başkasının kararını kopya çekmek olarak karşımıza çıkıyor. Yatırımı iyi giden birinin yaptığı işlemi yapabiliyoruz ama o o an hata yapıyor olabilir ve biz işlemimizi hatalı açmış olabiliriz. Sezgiselliği daha fazla araştırma yaparak, kendi kararımızı vererek ve verdiğimiz karara sadık kalarak yapmamız gerekiyor.”
4. Bilişsel önyargı
Beynimizde taşıdığımız ve yanlış sonuca varmaya sebep olacak önyargı mekanizmamız var. Bu devreye girdiği zaman akıl dışı davranışlar ortaya çıkabiliyor, ister istemez yapıyoruz bunu. Yine geçmiş yaşantıdan, hafızadan gelen, kendi belleğimizin yarattığı bir olgu. Kısa yolları beynimizin benimseme eğilimi var. Geçmişte bir şey yaşıyoruz ve bugüne oradan kısa yol oluşturuyor. Böylelikle de önyargılarımız oluşmuş oluyor. Demirleme çıpalama denen bir kavram var. Daha önceden yaşanan sorun varsa, yeni karar üzerinde etkili olabiliyor. Kişi kripto para yatırımlarında, yeni bilgilere rağmen eski bilgiyi daha çok önemsiyor. Şu an için bakacak olursak Covid-19 var ve buradaki gelişmelerin temel olarak etkisi olabilr, ama biz sadece seviyeler bazında ve piyasanın neyi fiyatladığını göz önünde bulundurmadan, kabul etmeden bir kısa yol oluşturabiliyoruz. Biz çıpaladığımız olaydan çıkamadığımız için bu yeni verilere rağmen yatırımızda daha inatçı olabiliyoruz. Bu da bilişsel işleyen, bizi geriye çeken bir faktör.”
4. a) Aşırı güven
Aşırı güven, olgusal baktığımızda bu bazı durumlarda, insanı ileriye götürebilen bir durum. Yatırım kanadında aşırı güven yatırımcının riskleri önemsiz olarak değerlendirmesine sebep olabiliyor. Finansal piyasalarda açılan pozisyonların sayısını artırabiliyor, açılan her pozisyonun artıya gideceğini düşünmüş oluyorsunuz. Bilgilerimizin tamamen doğru olduğunu var sayıyoruz.
4. b) Belirsizlikten kaçınma
Yatırımcı bilmediği herhangi bir şeyden korkuyor ve yatırımcı en iyi bildiği yolu seçmeye çalışıyor. Bu tamamen belirsizlikten kaçındığı için tutunduğu bir yol ama bu da kaybetmeye neden olabilir. Önümüzde bilmediğimiz bir enstrüman ve haber etkileri var. Bildiğimiz ufak tefek haber içerikleri var ve bildiğimizden yola çıkıyoruz, bilmediğimizden korkuyoruz. Bilmediğimiz de bizi yanıltabilir. Bilmediğimizden kaçtığımız, üzerinde düşmediğimiz için yanlış tarafa yönelmiş oluyoruz, istemediğimiz bir durumun içine giriyoruz. Kaynakları araştırıp kombinasyonu yapmak lazım.
4. c) Temsil – referans etkisi
Bazı örneklemler var, biz bu örneklemlerin küçük bir kısmına bakarak büyük resmi görmeye çalışıyoruz, referans alıyoruz. Bu da yatırımın geneline yansıyor. Aslında belki mevcut durumda çok daha başka faktör ama bunu görmeyebiliyoruz, bu da gerçek olasılıkları gözden kaçırmamıza neden olabiliyor.
Bunlara çözüm olacak konular için ise Helin ÇELİK son olarak şunları kaydetti, “Teknik, temel analiz yapmak ve buna sadık kalmak, maliyet hesabı yapmak önemli. Pozisyon arttıkça, aç kapalarda belki de o an öngörülemeyen maliyetler olabiliyor, kendi pozisyonlarımızın maliyet hesabını yapmamız gerekiyor. Disiplin ve piyasayla inatlaşmamak önemli. Doğru tahlil yapmak ve risk yönetimini iyi gerçekleştirmek gerekiyor.”
Kripto para yatırımlarında psikolojinin doğru yönetimi için ilgili yazımızı inceleyin!
