Bitcoin Ötesindeki Kripto Para Birimleri
Tarihler Kasım 2008’i gösterdiğinde Satoshi Nakomoto kod isimli kişi veya grubun internette yayımladığı Bitcoin: Eşler Arası Elektronik Nakit Sistem” adlı yazı ile birlikte hayatımıza kripto para kavramı girdi. Bitcoin ile birlikte insanlar itibari paranın alternatifi olan kripto paraları benimseyip kullanım alanlarını hızla genişleterek aktif olarak kullanmaya başladı. Bitcoin’in öncü olduğu bu yeni alanda Bitcoin harici Eylül 2019 tarihine kadar 2365 adet kripto para ortaya çıkmış günümüz de ise 7 bin adet üzerinde kripto para birimi sayısına ulaşılmıştır. (Doç. Dr. M.YILDIRIM, 2019, Blok Zincir Teknolojisi, Kripto Paralar ve Ülkelerin Kripto Paralara Yaklaşımları)
Ethereum (ETH)
Hem kripto para hem de bir kripto para işletim sistemi olan Ethereum ilk olarak 2013 yılının sonlarında kripto para araştırmacısı ve programcısı Vitalik Buterin tarafından kullanıma sunulmuştur. Kripto para piyasasında Bitcoin’den sonra en büyük kripto para konumunda bulunmaktadır. Değerini kısa süre arttırması Bitcoin’in blockchain sistemine nazaran daha yenilikçi olan Ethereum Bitcoin’e en büyük rakip olarak gösterilmektedir. Ethereum üretimi madencilik ile yapılmakta olup Bitcoin’in aksine yüksek işlemcili cihazlara ihtiyaç duymaksızın GPU (ekran kartı) üstünden yapılmaktadır. Şuan dolaşımda 111 milyon adet olmakla birlikte arzı için herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Ethereum’un kripto para işletim sistemi olduğunu belirtmiştik bu özellik sayesinde yeni yazılım yaratılmasına olanak sağlayarak yeni kripto paraların dolaşıma katılmasını sağlamaktadır. Piyasaya sürüldüğünden bu zamana kadar en yüksek değerini 2018 yılında 1400 dolar olarak görmüştür.
Tether (USDT)
2014 yılında Realcoin olarak piyasaya çıkmış ancak 2015 yılında yeniden markalaşmayla Tether adını almış bir stablecoin’dir. Üretici şirketi tarafından değeri 1 dolara sabitlenmiş blockchain tabanlı bir kripto paradır. Tether en büyük avantajı olarak dolara sabit olması nedeniyle yatırımcıların farklı kripto paraları dolara çevirme durumundan kurutulması ve hızlı, ucuz bir şekilde platformlar arasında transfer etmesine olanak sağlamasıdır. Tether madenciliği yapılmamaktadır, üreticisi Tether şirketi tarafından her bir Tether’e karşılık 1 Amerika doları olacak şekilde piyasaya sürülmektedir. Tether 2020 yılı içerisinde piyasa değeri olarak Ripple’ı geride bırakarak Bitcoin ve Ethereum’dan sonra en büyük 3. Kripto para olarak işlem görmektedir.
Ripple (XRP)
2012 yılında bir ödeme ağı “RippleNet” ve aynı zamanda da bir kripto para “Ripple / XRP” olarak piyasaya çıkmıştır. Bir çok kripto paranın aksine Ripple, madenciliği yapılamayan ve blockchain tabanlı defterlerin tamamen bir şirket tarafından yönetildiği bir kripto paradır. Ripple ile amaçlanan yüksek meblağlı varlık ve paraların güvenilir, ucuz ve hızlı bir şekilde transferidir. Ripple ile dünyanın bir ucundan diğer ucuna 4 saniye de transfer işlemi sağlanmaktadır. Bir merkezinin bulunmasıyla ödeme sistemleri sağlayan büyük şirketlerin ve bankaların bir muhattap bulabildikleri için sıkça tercih ettikleri bir kripto para ve ağ olarak öne çıkmaktadır. Piyasa değeri olarak Bitcoin, Tether ve Ethereum’dan sonra gelen kripto paradır. Ripple’ın fiyatının diğer kripto paralara nazaran düşük olmasının nedeni transfer aracı olarak kullanılması olarak gösterilmektedir. Ripple üretim olarak ilk etapta 100 milyar üretilmiş ancak 38 milyar âdeti dolaşıma açılmıştır
Litecoin (LTC)
Bitcoin sistemindeki bazı hataların giderilmesi için 2011 yılında eski bir Google mühendisi olan Charlie Lee tarafından piyasaya çıkarılmıştır. Temelinde Bitcon’in ile aynı çalışma prensiplerine sahip olsa da bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bitcoin ile ayrılan kısımları: Bitcoin ağında her blok 10 dk da işlenirken, Litecoin ağında bu süre 2,5 dk olarak sağlanmaktadır. Bitcoin ağında uzun süren ve yüksek işlem ücretleri ile yapılan transferler, Litecoin ağında kısa süre de ve ucuz olarak sağlanmaktadır. Litecoin’ in transferlerin daha ucuz olmasının sebebi Bitcoin de kullanılan SHA-2 algoritmasının yerine scrypt algoritmasının kulanılmasıdır. Litecoin sisteminde kişisel bilgisayarlar ile madencelik mümkünken Bitcoinde bu durum mümkün değildir. Litecoin arzı olarak 84 milyon olarak belirlenmiştir.
Stellar Lumens (XLM)
Temmuz 2014 yılında ortaya çıkan Stellar; paranın hızlı, güvenilir ve en az masrafla transferini sağlamak amacıyla bankalar, ödeme sistemi altyapılarını ve insanları birbirine bağlayan platformdur. Mt Gox ve Ripple’in tasarlayıcısı Jed McCaleb’in ortaklığında kurulmuştur. 2015 yılında ağda yapılan güncellemeyle Lumen olarak adlandırılmıştır. Lumen, Stellar ağının kripto parasıdır. Stellar madencilik işlemi bulunmamaktadır. Mevcutta bulunan 103 milyar Stellar, ağ faaliyete geçmeden çıkarılmıştır.
